De nacht van 1 op 2 juni 1942. Een Britse Wellingtonbommenwerper werd na een missie op Essen (Duitsland) boven Mechelen door een Duitse nachtjager onder vuur genomen. Het toestel vatte vuur en stortte neer in Perk. De Canadese boordschutter Harold DeMone verliet als eerste het brandend vliegtuig en kwam met zijn parachute terecht in het Mechels Broek, een moerassig gebied in de Dijlevallei. Auteur Stany Moortgat maakte in zijn boek 'De weg naar de vrijheid' een nauwgezette reconstructie van de vluchtroute van sergeant DeMone.

De auteur onderzocht twee jaar intensief het spoor van de Canadese vliegenier. In een interview verklaarde hij hierover: "Mijn werk lijkt op het opgraven van een dode die je nadien met veel respect herbegraaft." Dankzij de informatie uit verschillende bronnen kon hij stapsgewijs de vluchtroute reconstrueren. Hij sprak met ooggetuigen, zocht contact met de nakomelingen van DeMone in Canada, had contact met het Canadese oorlogsmuseum in Ottawa en doorploos de archieven. Een huzarenstukje. DeMones tocht leidde hem via Humbeek (Grimbergen) naar Brussel, Parijs en Madrid tot in Gibraltar. Van daaruit werd hij terug naar Engeland gebracht.

Het verhaal van neergehaalde vliegeniers blijft tot de verbeelding spreken. Want wat doet een man die op onbekend terrein zich moet redden? Wie kon hij vertrouwen, en wie niet? Moortgat: "De Canadese boordschutter was bij de eerste gesprekken [met de Belgen die hem hadden opgevangen]  zelf erg terughoudend. Toen hij neerstortte, had hij er geen flauw benul van dat hij zich in België bevond. Misschien wist hij niet eens af van het bestaan van België. Aangezien hij in Humbeek overal Duitse soldaten aantrof, meende hij dat hij nog in Duitsland was. Als Canadese vrijwilliger kreeg hij een spoedopleiding in Groot-Brittannië. Hij was een van de duizenden piloten die door de Royal Air Force werd ingezet om bommen te gooien op munitiefabrieken in Duitsland. Uiteindelijk kon Harold DeMone de leden van Comète [een 'ontsnappingslijn', zie hieronder] voldoende overtuigende antwoorden bezorgen. Ze besloten om voor hem een vluchtroute uit te stippelen en hem daarbij te begeleiden."

Het Comètenetwerk bracht tijdens de jaren 1942-1945 zo'n 800 geallieerde soldaten en ongeveer 300 vliegeniers in veiligheid. Meer info over Comète vind je op de Engelstalige Wikipedia. De website van de Comète Kinship biedt een uitgebreide bibliografie.

'De weg naar de vrijheid' is uitgegeven bij Shop my book en kost 13,88 euro (hardcover).

Vind je in jouw stad, gemeente of regio sporen van het Comète-netwerk? Welke (im)materiële sporen vind je terug over neergehaalde vliegeniers of andere onderduikers? Reconstrueer op Erfgoeddag hun wedervaren. Laat getuigen aan het woord en onderzoek de brede(re) context. Hieronder kun je de trailer van 'Oorlogswinter' (naar het boek van Jan Terlouw) bekijken, ook in de toegankelijke YouTube-player.

Afbeeldingen: (bovenaan) logo van het Comète Kinship. Onderaan: foto van een Wellingtonbommenwerper en de cover van het boek.