"Gisteren nog was dit schilderij miljoenen guldens waard. Experts en kunstliefhebbers kwamen van alle uithoeken van de wereld naar hier en betaalden om ernaar te mogen kijken. Vandaag is het echter geen stuiver meer waard. Niemand zou er zelfs nog om malen om de straat over te steken om het gratis te bekijken. Toch is het schilderij niet veranderd. Wat is er gebeurd?"

Het is een opvallend citaat uit het ophefmakende proces van de Nederlandse staat tegen Han Van Meegeren (1889-1947), een van de meest beroemde en - in de dramatische zin van het woord - succesvolle kunstvervalsers aller tijden. In de jaren 30 en 40 van de 20e eeuw maakte hij een aantal werken die hij vervolgens van de hand deed als authentieke Vermeers. Dit ophefmakende verhaal hebben we reeds eerder via deze website gesignaleerd (tik 'Van Meegeren' in in het zoekveld, bovenaan rechts). Deze onwaarschijnlijke thriller van voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog wordt uitgebreid besproken in Magnus Magnussons 'Fakers, Forgers and Phoneys. Famous scams and scamps, wat een bloemlezing is van de internationaal meest beruchte zaken die onder 'fake' kunnen verstaan worden. Wie nog niet helemaal thuis is in de 'klassiekers' van zwendelaars, leugenaars, bedriegers op zowel archeologisch, literair en kunsthistorisch vlak, is met dit vlot leesbare boek uren zoet.

'Causes célèbres' als de 'Cottingley Fairies', de 'missing link' die de Piltdown Man moest zijn, Athur Orton - de 19e-eeuwse dubbelganger van een rijke edelman die uiteindelijk een slagerszoon bleek te zijn, de gezangen van Ossian en de 'valse Formosaan' George Pszalmanazar krijgen achtereenvolgens hun beslag. Je staat te kijken van deze parade van 'fakers', bedriegers en 'vervalsers'.

Al in de eerste eeuw na Christus schreef  de beroemde Romeinse satiricus Petronius  zijn beruchte zin ‘de wereld wil bedrogen worden’  neer in zijn boek Satyricon. Dit boek blijkt daar alweer een uitstekende illustratie van.

Leestip: MAGNUSSON (Magnus), Fakers, Forgers and Phoneys. Famous scams and scamps, Edingburgh - London, Mainstream publishing, 2007, 414p. De vertaling van het fragment uit het Engels naar het Nederlands is van onze hand.

Afbeeldingen: (boven) cover van het boek, (onderaan links) de Formosaan George Pszalmanazar en (rechts) Van Meegeren in de beklaagdenbank tijdens zijn proces in 1947, kort voor zijn dood.